Türkiye'nin ilk astronotu olarak tarihe geçen Alper Gezeravcı, Ax-3 ekibiyle birlikte gerçekleştirdiği uzay yolculuğunda, Tuz Gölü'nde endemik olarak yetişen Schrenkiella Parvula bitkisini de yanında götürdü. "Extremophyte" adlı deneyde kullanılmak üzere götürülen bitki, uzay ortamında tuz ve diğer stres etkenlerine karşı verdiği tepkilerin araştırılmasına katkı sağlayacak.
Yaşar Üniversitesinden yapılan açıklamaya göre, üniversitenin Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Dekan Vekili Prof. Dr. İsmail Türkan, Ege Üniversitesi Biyoloji Bölümü öğretim üyeleri Doç. Dr. Rengin Özgür Uzilday ve Doç. Dr. Barış Uzilday'dan oluşan ekibin tasarladığı deneyle yüksek tuzlu ortamlara dirençli bitkinin çok zayıf yerçekiminde yüksek tuzluluğa karşı gösterdiği toleransı sürdürüp sürdüremeyeceği incelenecek.
Extremophyte Deneyi: Schrenkiella Parvula Uzayda İncelemeye AlındıAlper Gezeravcı'nın uzaydaki görevi, "Extremophyte" adlı deney kapsamında Tuz Gölü'nün endemik bitkisi Schrenkiella Parvula'nın uzay ortamındaki davranışlarını anlamak. Yaşar Üniversitesi'nin Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Dekan Vekili Prof. Dr. İsmail Türkan öncülüğünde tasarlanan deneyde, bitkinin yüksek tuzluluğa karşı gösterdiği tolerans ile mikro yerçekimi etkileşimi incelenecek.
Schrenkiella Parvula bitkisi nedir?Schrenkiella parvula, son derece tuzlu koşullarda büyüyebilen hatta gelişebilen bir bitkidir. 2022 yılında Dinneny Lab'da yer alan bir makaleye göre, araştırmacılar bitkinin bu koşullara nasıl adapte olabildiğini anlayarak, benzer şekilde diğer bitkileri stresli ortamlara dayanacak şekilde geliştirmenin yollarını bulmaya çalışıyor. Araştırmalara göre, Schrenkiella parvula, çoğu bitkiyi öldürecek durumlarda bile sadece hayatta kalmakla yetinmiyor, aynı zamanda gelişimini sürdürmeyi de başarıyor. Nature Plants'in bir raporuna göre, Stanford Üniversitesi'nden araştırmacılar bitkinin bu stresli koşullar altında daha hızlı geliştiğini keşfettiler. Çalışmanın kıdemli yazarı José Dinneny, "Çoğu bitki, büyüme için bir durma sinyali gibi davranan bir stres hormonu üretir. Ama bu ekstremofitte yeşil ışık var. Bitki bu stres hormonuna tepki olarak büyümesini hızlandırıyor." açıklamasında bulundu.
Dinneny ve ekibi, bazı bitkilerin "stresle" nasıl başa çıktığı hakkında daha fazla bilgi edinmek için Schrenkiella parvula'yı araştırıyordu. Bulguları, düşük kaliteli topraklarda gelişebilecek ve iklim değişikliği koşullarına cevap verebilecek mahsuller geliştirmede bilim insanlarına yardımcı olabileceği düşünülüyor. Çalışmanın baş yazarı Ying Sun, "İklim değişikliğiyle, çevrenin aynı kalmasını bekleyemeyiz. Mahsullerimiz hızla değişen bu koşullara uyum sağlamak zorunda kalacak. Bitkilerin stresi tolere etmek için kullandıkları mekanizmaları anlayabilirsek, bunu daha iyi ve daha hızlı yapmalarına yardımcı olabiliriz." şeklinde konuştu.
Lahana ve şalgamla aynı familyadanAraştırmacılar, bitkilerin stresle başa çıkmasını sağlayan abscisik asit (ABA) hormonunu inceleyerek, Schrenkiella parvula'nın diğer bitkilerden farklı bir büyüme tepkisi sergilediğini belirledi. Schrenkiella parvula'nın kökleri, diğer bitkilerin köklerinden daha hızlı büyüyerek, stres altındayken bile etkileyici bir şekilde gelişim gösterdi. Schrenkiella parvula; lahana, şalgam ve brokoli ile aynı Brassicaceae familyasına ait. Bu bitkinin, iklim değişikliğiyle mücadelede dayanıklı bir tarım seçeneği olarak değerlendirilebileceği düşünülüyor.
.webp)
