Kanser Tedavisinde Kemoterapi: Uzmanın Yanıtları
Kanser tedavisinde her geçen gün yeni gelişmeler yaşanmaktadır. Bu bağlamda, pek çok tedavi seçeneği hastalar için umut vadederken, kemoterapi ise endişeleri de beraberinde getiriyor. Liv Hospital Medikal Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Duygu Derin, kemoterapi ile ilgili merak edilen beş soruyu yanıtladı.
1. Kemoterapinin Etkileri Ne Zaman Geçer?
Kemoterapide kullanılan ilaçların bir kısmı karaciğerden, bir kısmı ise böbrekten atılır. Bazı kemoterapi ilaçları kalbe olumsuz etkiler yapabilmektedir. Kemoterapi öncesi ve sonrasında doktor kontrolünde hastalara bol sıvı verilir, böylece böbrekler ve organlar korunur. Kemoterapi uygulamasının sona ermesinin ardından, ortalama üç hafta içinde kan değerleri normal aralığa geri döner. Hastalar bu süreçten sonra günlük hayata dönebilir. Ancak yorgunluk hissi birkaç ay devam edebilir. Özellikle kadın hastalar, eğer gebelik düşünüyorsa, bu sürecin tamamlanmasından sonra hamile kalmalıdır. Meme kanseri sonrasında ayrıntılı takip süreleri, 3 ile 5 yıl arasında değişmektedir.
2. Kemoterapi Sırasında Beslenme Nasıl Olmalıdır?
Kemoterapi süresince hastaların protein ve vitamin açısından zengin, hazmı kolay gıdalarla beslenmesi önerilmektedir. Kemoterapi, önce sevilen yiyeceklerde bulantı ve tiksinti yaratabilir; bu durum geçici bir etkidir. Bulantı yapabilen gıdalar zorlanmadan bırakılmalı, bunun yerine tercih edilen gıdalar sunulmalıdır. Kemoterapi sırasında greyfurt tüketilmemeli; çünkü bu meyve kemoterapi ilaçlarının karaciğer metabolizmalarını etkileyebilir. Nar tüketiminin de sakıncalı olması nedeniyle, bu sürede önerilmez. Ayrıca bol su tüketimi, böbreklerin korunması açısından oldukça önemlidir.
3. Kemoterapi Sırasında Görülebilecek Yan Etkiler
Kemoterapi en sık olarak bulantı ve kusmaya yol açabilir. Günümüzde bu yan etkileri azaltmak için güçlü ilaçlar mevcuttur. Kullanılan ilaca bağlı olarak kabızlık ya da ishal görülebilir. Ağızda yaralar ve pamukçuk oluşumu da bu süreçte sıkça yaşanabilir. Ağız hijyenine dikkat edilmesi, gargaralarla ağız temizliği sağlanması tavsiye edilir. Kemoterapiden sonraki 7-14 gün, yan etkilerin en yoğun yaşandığı dönemdir. Bu süreçte 38 ve üstü ateş durumunda hemen doktora başvurulmalıdır. Özellikle kemoterapi nedeniyle beyaz kan hücrelerinde düşüş görülebilir; bu durumda doktor gerekli tedavi yöntemlerini uygulayacaktır.
4. Cinsel İlişkiye Ne Zaman Dönülebilir?
Yorgunluk ve halsizlik gibi durumlar, kemoterapi döneminde cinsel ilişkiyi olumsuz etkileyebilir. Ancak, genel olarak kemoterapi süresince cinsel ilişkide bir yasak yoktur. Kanserin etkilediği organlar nedeniyle doktorunuz bu konuda geçici olarak yasak getirebilir. Enfeksiyon riskini azaltmak amacı ile bazı dönemlerde cinsel ilişkiye ara vermek gerekebilir. Diğer durumlarda, cinsel yaşam sürdürülmesi moral kaynağı olabilir ve hastanın psikolojisini olumlu yönde etkileyebilir.
5. Doktor-Hasta İlişkisi Nasıl Olmalıdır?
Kemoterapi, birçok yan etkisi olan ve zorlu bir tedavi sürecidir. Hastaların etkiler hakkında iyi bilgi sahibi olması, tedavi sürecine hazırlanması açısından önemlidir. Doktor-hasta iletişimi, bu süreçte kritik bir rol oynar. Hastaların rahatlık hissetmeleri için doktorların onlara zaman ayırması ve samimi bir iletişim kurması gerekir. Tedavi sonrası sorunlarla karşılaşıldığında hastaların, doktorlarına ulaşabilmesi büyük önem taşımaktadır. Duygusal olarak hassas bir dönem geçirdikleri bu süreçte, doktor-hasta ilişkisinin güçlü olması, psikolojik destek açısından büyük fayda sağlar.
